در شرایطی که جمهوری اسلامی تهدید کرده است به ترور مشکوک اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس، در تهران پاسخ خواهد داد، گروه‌های شبه‌نظامی منطقه‌ای که تهران دهه‌ها است آن‌ها را تامین تسلیحاتی کرده است میتوانند در حمله‌ای هماهنگ و از چند جبهه نقش داشته باشند.
آسوشیتدپرس در مقاله‌ای نگاهی داشته است به سابقه جمهوری اسلامی در تامین تسلیحاتی گروه‌های شبه‌نظامی، متحدانش در منطقه و نقشی که میتوانند ایفا کنند.
اگر جمهوری اسلامی به اسرائیل حمله کند چه اتفاقی می‌افتد؟
جمهوری اسلامی ممکن است در پاسخ به ترور اسماعیل هنیه در تهران، حمله موشکی و پهپادی ماه آوریل به اسرائیل را تکرار کند. اما این بار احتمال دارد حزب‌الله نیز به تلافی کشته شدن فواد شکر، فرمانده ارشد حزب‌الله در بیروت، در این حمله مشارکت کند.
چنین حمله‌ای می‌تواند پدافند هوایی اسرائیل را تحت فشار مضاعف قرار دهد، به این معنی که تعدادی از موشک‌ها به هدف اصابت کنند و تلفاتی در پی داشته باشد، و همچنین این نگرانی وجود دارد که تنش بیشتر به یک جنگ منطقه‌ای گسترده‌تر منجر شود.
چرا جمهوری اسلامی نیروهای نیابتی مسلح دارد؟
سیاست جمهوری اسلامی در مسلح‌سازی گروه‌های شبه‌نظامی همان اوایل تاسیس رژیم پس از انقلاب ۱۹۷۹ شکل گرفت. پیش از انقلاب، سامانه‌های تسلیحاتی اصلی ایران از آمریکا تامین می‌شد و پس از انقلاب و بحران گروگان‌گیری در سفارت آمریکا در تهران، ارسال محموله‌های تسلیحاتی و برنامه‌های تعمیر و نگهداری متوقف شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بخش زیادی از زرادخانه ایران در جنگ هشت ساله با عراق از بین رفت و تحریم‌های بین‌المللی به‌دلیل برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، مانع دریافت تسلیحات جدید شدند، این در حالی است که زرادخانه اسرائیل و کشورهای منطقه در تمام این سال‌ها با تسلیحات پیشرفته‌تر به‌روز شده‌اند.
در حالی که جمهوری اسلامی روی برنامه موشکی‌اش کار می‌کند، نمی‌تواند با آن تسلیحات پیشرفته و پیچیده برابری کند، بنابراین، برای فشار به اسرائیل و آمریکا، به گروه‌های شبه‌نظامی به‌عنوان تهدیدی نامتقارن متکی است.
متحدان منطقه‌ای ایران چه کسانی‌اند؟
اقدام جمهوری اسلامی به تامین تسلیحاتی گروه‌های شبه‌نظامی از دهه ۱۹۸۰ و با نیروهای شیعه در لبنان آغاز شد که با اسرائیل می‌جنگیدند. این نیروها گروه شبه‌نظامی حزب‌الله را تشکیل دادند.
اقدام جمهوری اسلامی به تامین تسلیحاتی گروه‌های شبه‌نظامی با حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ و سرنگونی صدام حسین گسترش یافت.
حمایت جمهوری اسلامی از بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه، به این فعالیت‌ها دامن زد و تهران حتی اقدام به تسلیح گروه‌های سنی کرد و مدیریت این روابط بر عهده نیروی قدس سپاه پاسداران است.
گروه‌های تحت حمایت جمهوری اسلامی در به‌اصطلاح «محور مقاومت» عبارت‌اند از گروه‌های شبه‌نظامی عراق، حزب‌الله لبنان، نیروهای شبه‌نظامی فلسطینی، و شورشی‌های حوثی یمن.
گروه‌های شبه‌نظامی عراق
جمهوری اسلامی نیروهایی را که در سال ۲۰۱۴ برای مبارزه با داعش بسیج شدند تحت حمایت قرار داد. این نیروهای عمدتا شیعه با نام «نیروهای بسیج مردمی» (حشد الشعبی) شناخته می‌شوند که به یک جناح سیاسی قدرتمند تبدیل شده‌اند و به موشک، پهپاد و سایر تسلیحات مسلح‌اند. بر اساس برآورد موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی، حشد الشعبی حدود ۱۸۰ هزار نیرو دارد.
گروه‌های شبه‌نظامی کوچک‌تر و کمترشناخته‌شده‌ای نیز در عراق تشکیل شده‌اند و در بحبوحه جنگ اسرائیل و حماس، مسئولیت برخی حملات به نیروهای آمریکایی را بر عهده گرفته‌اند. در فاصله اکتبر ۲۰۲۳ تا فوریه ۲۰۲۴ بیش از ۶۰ حمله به نیروهای آمریکایی در عراق صورت گرفت.
حزب‌الله لبنان
حزب‌الله در سال ۱۹۸۲ در بحبوحه اقدام اسرائیل به اشغال جنوب لبنان تشکیل شد.
در حالی که اسرائیل به پدافندهای موشکی پیشرفته‌ای از جمله گنبد آهنین مجهز است، حمله هم‌زمان و گسترده حزب‌الله و سایر گروه‌ها می‌تواند پدافند این کشور را دچار مشکل کند. برآورد می‌شود که حزب‌الله زرادخانه‌ای متشکل از ۱۵۰ هزار راکت و موشک، شامل موشک‌های هدایت‌شونده نقطه‌زن، و همچنین پهپاد و سامانه‌های موشکی زمین به هوا در اختیار دارد.
بر اساس برآورد اسرائیل، حزب‌الله ۲۵ هزار نیروی فعال و ده‌ها هزار نیروی ذخیره دارد. حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، در سال ۲۰۲۱ گفت که این گروه دارای ۱۰۰ هزار رزمنده آموزش‌دیده است.
نیروهای شبه‌نظامی فلسطینی
هرچند هر دو گروه شبه‌نظامی فلسطینی حماس و جهاد اسلامی سنی‌مذهب‌اند، تحت حمایت تسلیحاتی جمهوری اسلامی قرار دارند.
در پی حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل که ۱۲۰۰ کشته به جا گذاشت و ۲۵۰ نفر به گروگان گرفته شدند، این گروه‌ها در نوار غزه با اسرائیل درگیر جنگ بوده‌اند. ارتش اسرائیل می‌گوید در این جنگ حدود ۱۵ هزار نیروی شبه‌نظامی فلسطینی کشته شده‌اند.
شورشی‌های حوثی یمن
حوثی‌ها از سال ۲۰۱۴ صنعا، پایتخت یمن، را تحت کنترل دارند. آن‌ها پیرو مذهب شیعه زیدی‌اند و هرچند به‌عنوان گروهی شورشی شناخته می‌شوند، با حمایت جمهوری اسلامی اقدام به حملات پهپادی و موشکی کرده‌اند که تردد کشتی‌ها در دریای سرخ را مختل کرده است.
تلاش آمریکا برای توقف حملات به کشتی‌ها به شدیدترین درگیری نیروی دریایی‌اش از زمان جنگ جهانی دوم به این سو منجر شده است. اما میزان نفوذ جمهوری اسلامی بر حوثی‌ها همچنان محل بحث کارشناسان است.
حوثی‌ها مدعی‌اند از زمان آغاز حمله‌ها ۲۰۰ هزار جنگجوی جدید جذب کرده‌اند. بر اساس برآورد موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی، شورشی‌های حوثی و متحدانشان حدود ۲۰ هزار نیروی جنگی در اختیار دارند.
